Σε μερικές μέρες κλείνω πλέον 17 μήνες στη μακρινή Ολλανδία. Δεν είναι αρκετά πολλοί, ώστε να πω με βεβαιότητα ότι έχω μάθει αυτήν τη χώρα, αλλά ούτε και λίγοι για να ισχυριστώ ότι δεν έχω αντιληφθεί την ιδιότυπη φυσιογνωμία της.
Έφυγα από την Ελλάδα καταμεσής της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης με σκοπό να αποφύγω μια πολύ χειρότερη κρίση, την επερχόμενη ελληνική κρίση. Στα μάτια μου ήταν ολοφάνερο ότι τα πράγματα δεν πήγαιναν καθόλου καλά και κανείς δεν φαινόταν να βοηθούσε την κατάσταση. Από το να απελπιστώ ολότελα, είπα να δοκιμάσω την τύχη μου και να φύγω στο εξωτερικό. Πολλοί οι λόγοι. Από την ελπίδα που σου δίνει το άγνωστο για καλύτερες προοπτικές στη ζωή σου, μέχρι τις ρεαλιστικές εμπειρίες ανθρώπων που ήδη βρίσκονταν και ζούσαν εκεί.
Βρέθηκα στο εξωτερικό, έψαξα σπίτι και εργασία, εγκλιματίστηκα στην Ολλανδία και αυτήν τη στιγμή νοιώθω την ανάγκη να κάνω έναν μικρό απολογισμό για όλα αυτά που σκεφτόμουν πριν φύγω, που είδα και έζησα και που νομίζω ότι είναι σημαντικά να σκεφτώ για το μέλλον. Ακόμα περισσότερο, νοιώθω την ανάγκη να απαντήσω σε κάποια email που ακόμα δεν έχω απαντήσει και να δώσω κάποιες απαντήσεις σε όλους τους συνανθρώπους μας που ψάχνουν και αυτοί μια ευκαιρία να φύγουν από την Ελλάδα και να έρθουν στο εξωτερικό.
Κάποια πράγματα, πέρα από τις υποκειμενικές σκέψεις μου, είναι αντικειμενικά και κοινώς αποδεκτά. Η χώρα μας δεν τα πάει καλά σε πάρα πολλούς τομείς. Αυτό είναι ένα γεγονός. Υπάρχει ανασφάλεια, αβεβαιότητα για την αυριανή μέρα, το συναίσθημα ότι είσαι ξεκρέμαστος, ανησυχία, έλλειψη ελπίδας και εμπιστοσύνης, διάχυτο κλίμα απογοήτευσης και απαισιοδοξίας, κατσούφικα πρόσωπα και άλλα πολλά μελανά συναισθήματα. Από την άλλη, υπάρχουν οι άνθρωποι. Και θα ήθελα να επικεντρώσω την προσοχή μου όχι απλώς σε όλους τους ανθρώπους, αλλά στον ενεργό πυρήνα που βράζει και πάλλεται. Αυτοί είναι οι νέοι άνθρωποι, αυτοί που μόλις τώρα ξεκινούν την πορεία τους στην αγορά εργασίας, να χτίσουν τη ζωή τους. Μια οικογένεια, μια καλή δουλειά, μια στέγη πάνω από το κεφάλι τους. Είναι οι άνθρωποι που είδαν τις προηγούμενες γενιές να παλεύουν, με όποιον τρόπο, και να κατορθώνουν κάτι, όσο μικρό κι ας ήταν αυτό. Και αντιλαμβάνονται ότι τα πόδια τους είναι πολύ βαριά, τα βήματα είναι ολάκερος Γολγοθάς. Αυτό το γεγονός δεν είναι απλώς ένα γεγονός. Είναι ένα έγκλημα. Νέοι άνθρωποι γεμάτοι φωτιά, πάθος για ζωή, ενέργεια και μεράκι, θυσιάζονται κάθε μέρα στον βωμό αυτής της χώρας. Αυτή είναι η άλλη Ελλάδα, η σύγχρονη Μήδεια, που φονεύει τα σπλάχνα της αναίτια.
Πριν μεταναστεύσω στην Ολλανδία, εξέτασα μερικούς τομείς της ζωής και διατύπωσα κάποιους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι θα μπορούσαν να προτιμήσουν μια άλλη ζωή στο εξωτερικό. Έγραψα για καλύτερες συνθήκες ζωής σε σχέση με την Ελλάδα. Αυτό είναι γεγονός όσον αφορά τους συγκεκριμένους τομείς. Θα ήθελα, όμως, μετά από τόσους μήνες να επαναδιατυπώσω τις σκέψεις μου και να δώσω περισσότερα στοιχεία. Να εμπλουτίσω την περιγραφή με περισσότερα στοιχεία. Και θετικά και αρνητικά. Θα μιλήσω για την Ολλανδία και σε κάποια σημεία για τη Γερμανία, χώρες στις οποίες έχω ζήσει και έχω τη δυνατότητα να εκφέρω γνώμη.
Εργασία.
Η παγκόσμια οικονομική ύφεση επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τον κλάδο εργασίας στην Ολλανδία, αλλά και στη Γερμανία. Αν και αυτές οι χώρες θεωρείται ότι πλέον έχουν ξεπεράσει την κρίση, εντούτοις πολλά πράγματα δεν είναι όπως ήταν πριν από αυτήν. Εν ολίγοις, η αγορά εργασίας έχει γίνει πιο σφικτή, περισσότερο απαιτητική σε προσόντα και λιγότερο ανοικτή στην εισροή εργαζομένων από το εξωτερικό.
Αν κάποιος μεταναστεύσει από την Ελλάδα στην Ολλανδία και αρχίσει να ψάχνει για εργασία, πολύ γρήγορα θα νοιώσει έναν εργασιακό αυτισμό. Από την πρώτη μέρα θα παρατηρήσει ότι σε σχέση με την Ελλάδα το πλήθος των αγγελιών είναι τεράστιο. Πράγματι, η ολλανδική αγορά αυτήν τη στιγμή έχει πληθώρα αγγελιών για όλους τους τομείς. Ζητούν απεγνωσμένα εργαζόμενους. Ως εδώ τα πράγματα μοιάζουν ευοίωνα και σε πολύ καλό δρόμο. Δυστυχώς, όμως, μέσα στις επόμενες μέρες αυτό το θετικό συναίσθημα θα το διαδεχτεί ένα συναίσθημα απογοήτευσης και έντονου προβληματισμού. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι αγγελίες απαιτούν τη γνώση της ολλανδικής γλώσσας σε καλό έως άριστο επίπεδο. Στην ομιλία, την ανάγνωση και τη γραφή. Είναι σαν να είσαι στην πηγή, να διψάς, αλλά να μην ξέρεις να πώς να πιεις νερό. Και αυτό δεν σταματάει εκεί. Ζητείται πολύ καλή «έμπρακτη» προϋπηρεσία και προσόντα που να ξεχωρίζουν. Επίσης, δίνεται μεγάλη προτεραιότητα στους Ολλανδούς και έπειτα στους ξένους. Σε περίπτωσης ισοβαθμίας, κερδίζει ο Ολλανδός λόγω εντοπιότητας.
Τα ίδια ισχύουν και για τη Γερμανία, με τη διαφορά ότι εκεί η γερμανική γλώσσα απαιτείται σχεδόν παντού. Είναι, όπως, τα ελληνικά στην Ελλάδα. Σχεδόν σε όλες τις δουλειές στην Ελλάδα θεωρούνται αυτονόητα.
Βέβαια, τα πράγματα είναι πιθανόν να αλλάξουν τους επόμενους μήνες, αφού η αγορά εργασίας τόσο στην Ολλανδία όσο και στην Ολλανδία παρουσιάζει υψηλό ρυθμό ανάπτυξης. Μέχρι, όμως, να αναγκαστεί να φτάσει στο σημείο αυτή να «υποκύψει» στο βάρος της ζήτησης έτσι, ώστε να εντάξει στους κόλπους της μη ολλανδόφωνο εργατικό δυναμικό, καλό είναι οι άνθρωποι που θέλουν να μεταναστεύσουν να το έχουν αυτό κατά νου. Αν μπορούν να περιμένουν να αλλάξει το κλίμα, αυτό είναι καλό. Αν πάλι δεν έχουν άλλη καλύτερη επιλογή από το να έρθουν στην Ολλανδία, καλό είναι να γνωρίζουν ότι θα τους πάρει πολύν καιρό να βρουν κάτι και ότι σε αυτήν την προσπάθεια η τύχη θα διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Συνομίλησα με αρκετόν κόσμο και διαπίστωσα ότι όλοι εμείς που ήρθαμε στην Ολλανδία κατά τη διάρκεια της κρίσης μέχρι και σήμερα, αντιμετωπίσαμε λίγο-πολύ την ίδια κατάσταση. Επισκεφτήκαμε όλοι μας όλα τα uitzentbureau της περιοχής μας, τρέξαμε στον ολλανδικό ΟΑΕΔ, έλιωσαν οι σόλες των παπουτσιών μας από το περπάτημα και το τρέξιμο, διανύσαμε χιλιάδες χιλιόμετρα οδικώς ή με ποδήλατο μέσα στις πόλεις ρωτώντας για δουλειά, δαπανήσαμε μήνες ολόκληρους να ψάχνουμε αγγελίες εργασίας που να απευθύνονται σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουν άπταιστα ολλανδικά, στείλαμε δεκάδες έως εκατοντάδες αιτήσεις για εργασία, μας κάλεσαν για συνέντευξη σε μερικές από αυτές και όσοι σταθήκαμε τυχεροί χωθήκαμε κάπου για λίγο χρονικό διάστημα.
Και αυτό το λίγο είναι δυστυχώς ο κανόνας. Τα συμβόλαια εργασίας όταν πρωτοπιάνει κάποιος δουλειά είναι περιορισμένου χρόνου. Σύμφωνα με τον νόμο, μπορούν να σου ανανεώσουν το συμβόλαιο ακόμα δύο φορές. Την τρίτη φορά θα πρέπει το συμβόλαιο να είναι αόριστου χρόνου. Έτσι, η πρόσληψη γίνεται συνήθως για έξι μήνες. Και μετά υπάρχει ανανέωση για έναν μήνα ή έναν χρόνο. Όταν, όμως, το συμβόλαιο είναι να γίνει αόριστου χρόνου, τότε υπάρχει η πιθανότητα η εταιρεία να προτιμήσει να προσλάβει κάποιον καινούριο εργαζόμενο με σύμβαση περιορισμένου χρόνου.
Ο λόγος είναι απλός. Η Ολλανδία έχει ένα από τα καλύτερα εργασιακά νομοθετικά πλαίσια που να μεριμνά ουσιαστικά για τον εργαζόμενο σε σύγκριση με άλλες χώρες παγκοσμίως και αυτό δεν είναι προς το συμφέρον των επιχειρήσεων. Ένας εργαζόμενος αόριστου χρόνου είναι πολύ δύσκολο να απολυθεί αμέσως. Σκεφτείτε, ότι πρώτα θα πρέπει να περάσει από συνέντευξη από ψυχολόγο για να διαπιστωθεί ποια είναι τα αίτια που τον κάνουν να μην αποδίδει όσο πρέπει. Έπειτα, θα πρέπει να υπάρχει τρανταχτός λόγος για να απολυθεί. Θα του δοθεί μια προειδοποίηση μήνες πριν, θα πρέπει να του γίνει γνωστοποίηση μερικούς μήνες πριν και μετά μπορεί να απολυθεί. Και φυσικά θα πάρει αποζημίωση. Ο εργαζόμενος αόριστου χρόνου έχει ισχυρώς θεμελιωμένα και ιερά δικαιώματα που δεν διανοείται κανείς εργοδότης ή νομοθέτης να αγγίξει. Τα ίδια δικαιώματα σε όλους τους άλλους τομείς έχει και ο εργαζόμενος περιορισμένου χρόνου. Η άδειά του είναι ιερή. Το αυστηρώς καθορισμένο ωράριο είναι ιερό. Ο σεβασμός στο πρόσωπό του και η αντιμετώπισή του αξιοκρατικά και αξιοπρεπώς είναι αυτονόητα, ιερά και απαράβατα δικαιώματα. Άλλη διάσταση σε σχέση με την Ελλάδα, πρέπει κανείς να το ζήσει για να το καταλάβει. Ωστόσο, η μεγάλη διαφορά μεταξύ του εργαζόμενου αόριστου χρόνου και περιορισμένου χρόνου είναι το χρονικό διάστημα μεταξύ της γνωστοποίησης απόλυσης και της καταλυτικής ημερομηνίας αυτής. Στον τελευταίο από τους δύο, αυτό το χρονικό διάστημα είναι ένας μήνας.
Όσο για την ασφάλιση είναι παντού υποχρεωτική, αλλά όπως αναφέρεται παρακάτω πληρώνεται από τον εργαζόμενο. Τώρα, αν κάποιος δουλέψει σε ελληνικά εστιατόρια, εκεί πολλά πράγματα ακολουθούν τους «ελληνικούς νόμους». Ο νοών νοητό…
Τα τυπικά ωράρια είναι 36 με 40 ώρες την εβδομάδα και είναι αδιαπραγμάτευτο. Ωστόσο, μελετώντας αγγελίες για μηχανικούς, εκεί απαιτούν περισσότερες ώρες. Και κάπου συνάντησα και την φράση «no 9-5 mentality», υπονοώντας φυσικά ότι «ψάχνουμε σκλάβους, είσαι μέσα;», όμως αυτό είναι μια εξαίρεση. Επίσης, πολλές δουλειές είναι μερικής απασχόλησης. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ολλανδία εμφανίζει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη.
Ως προς την επάρκεια της αγγλικής γλώσσας δεν απαιτείται κάποιο πτυχίο, αλλά ζητούν να ξέρεις να μιλάς πολύ καλά και η προφορά να είναι αγγλική και όχι μεσογειακή.
Σε περίπτωση απώλειας της εργασίας, το ταμείο ανεργίας είναι τουλάχιστον τρεις μήνες και ανάλογα με τα έτη εργασίας ανεβαίνει. Πρέπει κάποιος να έχει δουλέψει τουλάχιστον ένα εξάμηνο για να το δικαιούται. Ταμείο ανεργίας μπορεί να ζητήσει κάποιος και όταν μειώνονται οι ώρες εργασίας του (π.χ. από 40 σε 30 την εβδομάδα).
Ως προς τους μισθούς, είναι καλοί εφόσον κάποιος είναι εξειδικευμένος και πολύ καλός στο αντικείμενό του ή ξέρει άπταιστα ολλανδικά. Κάποιος που δεν γνωρίζει ολλανδικά και έχει τύχη θα βρει μια δουλειά γύρω στα 1200 ευρώ καθαρά με την ασφάλεια πληρωμένη. Μια οικογένεια με τους δύο γονείς να εργάζονται μπορεί να επιβιώσει και να ζει αξιοπρεπώς μετά από κάποιον καιρό, αλλά θέλει προσπάθεια. Επίσης, οι πληρωμές γίνονται μέσω τραπέζης, οπότε όλα είναι φανερά για την εφορία και το κράτος.
Η πιο καλή πηγή για πληροφόρηση είναι η ιστοσελίδα του υπουργείου «δημόσιων σχέσεων και εργασίας». Εκεί μέσα υπάρχουν όλες οι απαντήσεις για εργασιακά ζητήματα και επιδόματα. Π.χ. ο ελάχιστος μισθός για αυτό το εξάμηνο βρίσκεται εδώ: http://docs.minszw.nl/pdf/135/2010/135_2010_1_26217.pdf. Επίσης, ένας επίσημος οδηγός για την ασφάλιση βρίσκεται εδώ: http://docs.minszw.nl/pdf/135/2010/135_2010_1_25528.pdf
Διαβάστε, επίσης, οπωσδήποτε το άρθρο Budget SZW 2011.
Στέγαση
Όπως έχω γράψει και άλλες φορές, δυστυχώς το πρόβλημα στέγασης στην Ολλανδία είναι εφάμιλλο με εκείνο της εύρεσης εργασίας. Αν και ο όρος «στέγαση» εμπεριέχει ένα πλήθος από επιλογές, στην Ολλανδία η βασική του χρήση για τους ανθρώπους που μεταναστεύουν περιορίζεται στις λέξεις «συγκατοίκηση» και «δωμάτιο» . Η χώρα έχει έντονο υπερπληθυσμό και τα σπίτια δεν επαρκούν για όλους. Υπολογίζεται ότι σε κάθε διαμέρισμα αντιστοιχούν τουλάχιστον τρεις κάτοικοι της χώρας. Έχει, έτσι, διαμορφωθεί μια ιδιότυπη κουλτούρα: Η κουλτούρα της συγκατοίκησης. Είναι απολύτως φυσιολογικό για τους Ολλανδούς, άνθρωποι διάφορων εθνοτήτων, ηλικιών, επαγγελμάτων και τρόπου ζωής να συζούν κάτω από την ίδια στέγη, με την προϋπόθεση να σέβονται ο ένας τον προσωπικό χώρο του άλλου και να τηρούν κάποιους στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής.
Αυτή η μεγάλη ζήτηση έχει κάποιες παρενέργειες. Πρώτον, παρόλο που η τιμή ενός δωματίου συμπεριλαμβάνει το κόστος για το ρεύμα, το νερό, το Διαδίκτυο και το γκάζι, στην πράξη είναι πολύ υψηλή. Δεύτερον, οι αγγελίες έχουν ημερομηνία λήξης. Στην πράξη ένα δωμάτιο νοικιάζεται αστραπιαία. Τρίτον, αν και παράνομο, η πλειοψηφία των σπιτονοικοκύρηδων θέτει εμμέσως κριτήρια ηλικίας, διαπροσωπικών σχέσεων, επαγγελματικής κατάστασης και εθνικότητας. Τέταρτον, το μέσο για την εύρεση των αγγελιών είναι κυρίως το Διαδίκτυο και αυτό γίνεται με κόστος συνδρομής. Δεν θα δει κάποιος να υπάρχει έξω από διαμέρισμα ένα χαρτί τύπου «ενοικιάζεται». Πέμπτον, οι αγγελίες είναι πραγματικά ολιγάριθμες. Μπορεί κάποιος να ψάχνει για δωμάτιο π.χ. στο Άμστερνταμ και καθημερινά με βάση το προφίλ του να βρίσκει μόνο μερικές αγγελίες, ασχέτως αν αυτές τον ικανοποιούν ή πληρούν τα προσωπικά του κριτήρια. Επίσης, δυστυχώς, σε έναν μεγάλο αριθμό αγγελιών αναφέρεται ρητά ότι ο ιδιοκτήτης δεν σε δηλώνει στον δήμο. Σε άλλες περιπτώσεις, δεν υφίσταται καν συμβόλαιο. Αυτό είναι ένας σημαντικός λόγος να απορριφθεί εξαρχής η αγγελία, αφού χωρίς δήλωση στον δήμο, ο μετανάστης είναι σαν να μην υπάρχει για το κράτος. Είναι υποχρεωμένος να είναι δηλωμένος κάπου για να έχει δικαιώματα και να μπορεί να δραστηριοποιηθεί στην Ολλανδία. Αλλιώς, είναι απλώς ένας τουρίστας! Τέλος, πάρα πολλά δωμάτια ενοικιάζονται για περιορισμένο χρονικό διάστημα, συνήθως έναν, δύο ή περισσότερους μήνες. Μετά το πέρας της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου, ο ενοικιαστής είναι υποχρεωμένος να εγκαταλείψει τον χώρο.
Θα ρωτήσει κάποιος: «Καλά όλα αυτά, όμως οι Ολλανδοί δεν ζουν σε κανονικά διαμερίσματα;». Πράγματι, οι περισσότεροι Ολλανδοί μετά από κάποια ηλικία φροντίζουν να ζήσουν σε ένα κανονικό διαμέρισμα με τη γυναίκα τους, με στόχο βέβαια να κάνουν οικογένεια. Πώς το πετυχαίνουν αυτό; Η απάντηση είναι πως οι περισσότεροι Ολλανδοί παίρνουν δάνειο από το κράτος και αγοράζουν το διαμέρισμα. Εφόσον πληρούν κάποια κριτήρια, το σημαντικότερο των οποίων είναι να έχουν εργασία αόριστου χρόνου, δηλαδή σταθερό εισόδημα, μπορούν να πάρουν δάνειο και να αγοράσουν το διαμέρισμα. Το κράτος βοηθάει πολύ σε αυτό, αφού τα επιτόκια αυτού του δανείου εκπίπτουν από τον συνολικό φόρο εισοδήματος και ουσιαστικά δεν βαραίνουν τον οφειλέτη. Επίσης, αυτό το δάνειο μπορεί να το πάρει με τα ίδια κριτήρια και ένας Έλληνας που μόλις πρόσφατα μετανάστευσε στην Ολλανδία και έχει σταθερή εργασία. Επειδή, όμως, το δάνειο έχει έναν ορίζοντα τριακονταετίας, αυτή η απόφαση είναι δύσκολη και προϋποθέτει υψηλό βαθμό αυτογνωσίας και προσωπικού κατασταλάγματος με βάση το σκεπτικό ότι ο μετανάστης θα πρέπει να θέλει πραγματικά να ζήσει όλα αυτά τα χρόνια στο εξωτερικό.
Επίσης, το μέγεθος των σπιτιών είναι μικρότερο σε σχέση με την Ελλάδα. Η φράση «άπλα χώρου», ερμηνεύεται σαφώς πολύ διαφορετικά στην Ολλανδία. Οι χώροι είναι μικρότεροι και πιο στριμωγμένοι. Τα Χωλ, οι κουζίνες και οι σκάλες είναι στενά, πολλές φορές χωράει ίσα-ίσα ένα άτομο να περάσει. Ένας Έλληνας που έχει μάθει σε μεγάλο σπίτι, θα δυσκολευτεί σε κάποιον βαθμό να προσαρμοστεί σε αυτήν την κατάσταση.
Οι δήμοι έχουν αντιληφθεί το πρόβλημα της έλλειψης στέγης και έχουν δημιουργήσει λίστες αναμονής, όπου οι ενδιαφερόμενοι μετά από πολύν καιρό, συνήθως μια επταετία, δικαιούνται να νοικιάσουν ένα διαμέρισμα από τον δήμο σε λογικές τιμές. Αυτές περιλαμβάνουν αποκλειστικά το ενοίκιο και όχι άλλα πάγια έξοδα και κυμαίνονται σε μερικές εκατοντάδες ευρώ, π.χ. στα 350 ευρώ για ένα διαμέρισμα 60 τετραγωνικών μέτρων. Δυστυχώς, όμως, τα περισσότερα σπίτια που χτίζονται αυτήν τη στιγμή ανήκουν στον χώρο του real estate και απευθύνονται σε οικογένειες που να μπορούν να πληρώσουν 800 με 1500 ευρώ ενοίκιο τον μήνα ή να τα αγοράσουν. Μια λογική τιμή αγοράς ξεκινάει από 180 χιλιάδες ευρώ. Στις περισσότερες πόλεις τα παλιά διαμερίσματα νοικιάζονται μέσω μεσιτικών γραφείων και οι τιμές τους κυμαίνονται περίπου στα 1000 ευρώ τον μήνα για δύο δωμάτια με τα περισσότερα έξοδα πληρωμένα.
Γενικά, η αναζήτηση στέγασης είναι πολύ δύσκολη στην Ολλανδία και δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με την Ελλάδα. Στη χώρα μας, είναι αδιανόητο κάποιος να ψάχνει μήνες για ένα μέρος να μείνει. Στην Ολλανδία αυτό ακούγεται πολύ φυσιολογικό.
Βέβαια, τα σπίτια στην Ολλανδία έχουν και τα καλά τους. Είναι όλα τους διαμπερή, με μεγάλα παράθυρα, καλή θέρμανση και πάρα πολλές φορές είναι και επιπλωμένα. Το κόστος κατανάλωσης του ρεύματος και άλλων εξόδων συνυπολογίζεται στο ενοίκιο σε μια σταθερή τιμή, συνεπώς δεν υπάρχει άγχος να καταναλώσει κάποιος π.χ. λιγότερο γκάζι ή ρεύμα. Παντού υπάρχουν κοντινά πάρκα για να πάει κάποιος μια βόλτα, να αθληθεί με φίλους ή να κάνει ένα μπάρμπεκιου. Υπάρχουν πολλά τέτοια θετικά στοιχεία, ωστόσο όλα είναι καλά εφόσον κάποιος εργάζεται σταθερά στην Ολλανδία και το έχει πάρει απόφαση να μείνει εκεί για πάρα πολύν καιρό με ότι αυτό συνεπάγεται.
Τέλος, να αναφερθώ σε ένα υποθετικό σενάριο εύρεσης σπιτιού στην Ολλανδία. Ένα παιδί, λόγου χάριν ο Στάθης, σκέφτεται να ανέβει στην Ολλανδία. Έχει κάποιους φίλους πάνω που δουλεύουν κάποιον καιρό εκεί και συγκατοικούν με άλλους. Το πρώτο πράγμα που θα προσέξει ο Στάθης είναι ότι οι φίλοι του στις περισσότερες περιπτώσεις αδυνατούν να τον φιλοξενήσουν, ενώ στην Ελλάδα αυτό ήταν εφικτό. Αυτό γιατί τα δωμάτια του ίσα-ίσα χωράνε ένα κρεβάτι και τις περισσότερες φορές ο χώρος φτάνει ίσα-ίσα για έναν υπνόσακο. Θα του προτείνουν λοιπόν να περιμένει λίγο και να ψάξουν για κάποιο δωμάτιο από γνωστούς. Λίγο δύσκολο να έχει αποτέλεσμα αυτό, αφού τα δωμάτια είναι δυσεύρετα και οι ιδιοκτήτες θέλουν να μιλήσουν απευθείας με αυτόν που πρόκειται να συμβιώσει στο δωμάτιο. Ο Στάθης θα περιμένει αρκετό καιρό. Κάποια στιγμή θα πάρει την απόφαση να ανέβει όπως-όπως στην Ολλανδία με σκοπό να αφοσιωθεί πλήρως και άμεσα στην αναζήτηση στέγης. Δεν έχει αντιληφθεί ακόμα το μέγεθος του προβλήματος, αλλά το υποψιάζεται. Επειδή οι φίλοι είναι φίλοι και στην ανάγκη φαίνονται, θα τον φιλοξενήσουν τον Στάθη και θα στριμωχτούν όπως-όπως. Σε αυτήν τη φάση ο Στάθης θα διαπιστώσει ότι ούτε αυτός, αλλά ούτε ο φίλος που τον φιλοξενεί, μπορούν να είναι για πολλές μέρες σε αυτήν την κατάσταση. Αν ήδη υπήρχε μια δουλειά που τον έφερε στην Ολλανδία, στη διάρκεια της ημέρας θα εργάζεται και κατόπιν θα τρέχει σε διάφορα μεσιτικά γραφεία για να βρει ένα δωμάτιο. Αν έχει οικονομική άνεση, ίσως το ζήτημα να τελειώσει γρήγορα. Θα πληρώσει δύο ενοίκια ως αμοιβή στον μεσίτη και το θέμα θα λήξει σχετικά γρήγορα. Επειδή, όμως, το ενοίκιο ενός δωματίου σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πάνω από 500 ευρώ, μπορεί και 600 με 700 ευρώ, και με το σκεπτικό ότι θα υπάρξει και εγγύηση τουλάχιστον ενός μηνός και το ενοίκιο του μήνα προκαταβάλλεται, το συνολικό ποσό που θα πρέπει να διαθέσει ο Στάθης σε ένα μεσιτικό γραφείο είναι το ελάχιστο τέσσερεις φορές το ενοίκιο ενός δωματίου. Για παράδειγμα, αν το ενοίκιο είναι 500 – 600 ευρώ, το συνολικό ποσό είναι 2000 – 2400 ευρώ. «Είναι πολλά τα λεφτά Άρη!».
Στην περίπτωση του παραδείγματός μας, ο Στάθης βλέποντας πως είναι αδύνατον να πληρώσει ένα τόσο μεγάλο ποσό, ίσως να μείνει κάποιον καιρό σε hostel και παράλληλα να ψάχνει για δωμάτιο μέσω του Διαδικτύου, πληρώνοντας πάντα κάποια συνδρομή. Θα βρει ολιγάριθμες αγγελίες για στέγαση, ωστόσο επειδή καίγεται θα στείλει σε όλες αίτηση για να δει το δωμάτιο. Θα του απαντήσουν σε ένα πολύ μικρό ποσοστό από αυτές. Όποτε πηγαίνει στο ραντεβού να δει το δωμάτιο θα παρατηρεί ότι δεν θα είναι ο μόνος που ενδιαφέρεται. Κάποιες φορές ο ιδιοκτήτης μπορεί να έχει κοινή ώρα επίσκεψης και οι ενδιαφερόμενοι να είναι ολόκληρη ομάδα. «Είναι αποθαρρυντικό να πηγαίνεις σε ραντεβού για δωμάτιο και να συναντάς άλλα δέκα άτομα εκεί», θα σκεφτεί. Κάποια στιγμή θα είναι τυχερός και κάποιος ιδιοκτήτης ή οι συγκάτοικοι θα τον προτιμήσουν και έτσι θα έχει βρει μια προσωρινή λύση. Κατόπιν, όλα θα εξαρτηθούν από τη δουλειά του και τον εγκλιματισμό του στο ολλανδικό περιβάλλον. Ωστόσο, για τον επόμενο καιρό θα βρίσκεται υπό καθεστώς συγκατοίκησης.
Μέχρι κάποιος να βρει σταθερή εργασία και να αποφασίσει πλήρως να κατοικήσει στην Ολλανδία, θα περιπλανιέται από δωμάτιο σε δωμάτιο σαν ένας νομάς, κάποιες φορές σαν ένας τουρίστας, και θα είναι λίγο-πολύ ξεκρέμαστος. Η λύση μονόδρομος που σου προσφέρει το σύστημα είναι μακροπρόθεσμα να αγοράσεις ένα σπίτι. Και αυτό απαιτεί ωριμότητα και απόφαση.
Υγειονομική περίθαλψη. Ασφάλιση. Προσοχή σε αυτούς που ταξιδεύουν ανασφάλιστοι.
Στην Ολλανδία όλοι οι πολίτες είναι υποχρεωμένοι με βάση τον νόμο να είναι ασφαλισμένοι. Οι μετανάστες, αφού πάρουν τον αριθμό πολίτη, θα πρέπει να βρουν μια ασφαλιστική εταιρεία και να ασφαλιστούν. Η βασική τιμή είναι γύρω στα 120 ευρώ και κλιμακώνεται ανάλογα με επιπρόσθετες δυνατότητες ασφάλισης. Αν ο πολίτης έχει χαμηλό εισόδημα, το μισό από αυτό το ποσό θα του επιστραφεί από το κράτος μέσω του φόρου εισοδήματος. Στη δουλειά, ο εργοδότης πληρώνει τον εργαζόμενο και μέσα στην καθαρή αμοιβή συμπεριλαμβάνεται και το ποσό της ασφάλισης.
Δηλαδή, αν κάποιος παίρνει καθαρά 1300 ευρώ στο χέρι, θα φροντίσει μέσα στον μήνα να πληρώσει 120 περίπου ευρώ την ασφάλισή του και στο τέλος θα του απομείνουν 1300 – 120 = 1180 ευρώ. Στη Γερμανία, αυτό το ποσό το πληρώνει ο εργοδότης, όπως και στην Ελλάδα, και στο χέρι παίρνεις τον καθαρό μισθό. Ακόμη περισσότερο, στην Νορβηγία, δεν χρειάζεται καν να πληρώσεις για ασφάλιση, αφού αυτή καλύπτεται εξ’ ολοκλήρου από το κράτος και τα έσοδα που έχει αυτό από την εκμετάλλευση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μέσω του Κρατικού Ταμείου Συντάξεων-Οικουμενικό (Statens pensjonfond-Utland/SPU).
Η ασφάλεια υγείας καλύπτει πάρα πολλά πράγματα και γενικά είναι καλή. Μπορεί κάποιος να πάρει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα και να κατεβάσει τις οδηγίες από την ιστοσελίδα της Zilveren Kruis.
Από την άλλη πλευρά, η σύνταξη μπορεί να είναι κρατική ή μέσω της εργασίας. Όλοι λίγο-πολύ θα πάρουν σύνταξη και αυτό θα εξαρτηθεί από το πόσα χρόνια μένουν στην Ολλανδία και επιπρόσθετα πόσον καιρό έχουν εργαστεί.
Μεγάλη σημασία πρέπει να δώσουν όσοι ταξιδεύουν στην Ολλανδία και είναι πλήρως ανασφάλιστοι, δηλαδή δεν έχουν κάποια ασφάλιση υγείας στην Ελλάδα ή σε κάποια άλλη χώρα. Αν πάθουν κάτι και πρέπει να επισκεφτούν γιατρό ή νοσοκομείο ή να περιθάλπουν, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι τίποτα δεν είναι δωρεάν. Τα ποσά είναι τσουχτερά. Π.χ. ένα χτύπημα στο πόδι και μια επίσκεψη στο νοσοκομείο για να το δει γιατρός και να βγουν ακτινογραφίες έχει γύρω στα 500 ευρώ. Μιλάμε μόνο για τα έξοδα εξέτασης και ακτινογραφίας. Αν μπουν μέσα τα έξοδα θεραπείας το ποσό μπορεί να εκτοξευτεί πολύ ψηλά. Επίσης, σου ζητούν να προκαταβάλεις το ποσό. Αν δεν έχεις να πληρώσεις, δεν σε δέχονται, πρέπει να πεθαίνεις για να σε δεχτούν. Για τους κάτοικους της Ολλανδίας, επειδή είναι όλοι τους ασφαλισμένοι και έτσι έχουν μάθει, αυτό είναι φυσιολογικό, δεν το πολυσκέφτονται. Για μένα που είμαι Έλληνας, το θεωρώ μη ανθρωποκεντρικό, αλλά άκρως καπιταλιστικό και πολλές φορές απάνθρωπο. «Έχεις να με πληρώσεις; Σε θεραπεύω. Δεν έχεις; Λυπάμαι…». Όσο προηγμένη και οργανωμένη και αν είναι η χώρα, εδώ υπάρχει ένα μεγάλο κενό. Η Ελλάδα, ακόμα και με όλες τις δυσκολίες, τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση που υπάρχει στα κρατικά νοσοκομεία, βρίσκεται πολύ μπροστά σε αυτόν τον τομέα. Είναι κομμάτι της ελληνικής μας ταυτότητας, της ιδιοσυγκρασίας μας και της ελληνικής ψυχής να απαιτούμε και να πιστεύουμε ακόμα σε μια στοιχειώδη ιατροφαρμακευτική κάλυψη που να εστιάζεται πρωτίστως στον άνθρωπο και έπειτα στο κέρδος.
Τα ολλανδικά νοσοκομεία είναι καθαρά και καλά οργανωμένα. Έχουν καλούς γιατρούς και το φακελάκι δεν υπάρχει, αφού αν θέλεις να δώσεις επιπλέον χρήματα, τότε πηγαίνεις σε μια ιδιωτική κλινική ή ασφάλιση.
Οι κλιματολογικές συνθήκες.
Μετά από τόσους μήνες, και έχοντας έναν χειμώνα στην πλάτη μου μπορώ να πω ότι η σχέση των περισσότερων ανθρώπων στην Ολλανδία με τον Ολλανδικό καιρό είναι θέμα συνήθειας, προγραμματισμού, αλλά και μεγάλης προσπάθειας. Ο καιρός είναι απρόβλεπτος και ο καλύτερος τρόπος να ενημερωθείς είναι το δελτίο καιρού. Μια μέρα του προπερασμένου Ιούλη θα μείνει για πάντα χαραγμένη στη μνήμη μου. Ο καιρός άλλαξε ριζικά μέσα κατά τη διάρκεια της ίδιας ημέρας τουλάχιστον οκτώ φορές. Ήταν απίστευτο. Πρωί-πρωί ο ουρανός ήταν μαύρος από τα βαριά σύννεφα. Κεραυνοί, βροντές, αστραπές και καταιγίδα. Δυνατή καταιγίδα! Ο κατακλυσμός του Νώε. Μετά από δύο ώρες, είχε λιακάδα και ο ουρανός ήταν ηλιόλουστος. Σύννεφο δεν υπήρχε ούτε για δείγμα. Μετά από περίπου δύο ώρες η κατάσταση μεταβλήθηκε ξανά: Βροντές, αστραπές, καταιγίδες, κρύο, μαύρο σκοτάδι!… Μετά από λίγο, ξανά ακριβώς το ίδιο ηλιόλουστο σκηνικό! Και να κάνει ζέστη! Αυτό το μοτίβο συνεχίστηκε για μερικές ακόμα φορές. Ήταν κάτι πρωτόγνωρο για μένα. Η απόλυτη σχιζοφρένεια!
Σήμερα είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι ένας ηλιόλουστος ουρανός θα διαδεχτεί πολύ πιθανόν μια συννεφιά ή μια βροχή, και το αντίθετο. Αν θέλω να πάω έναν περίπατο θα κοιτάξω το δελτίο καιρού, όχι μόνο για την ημέρα, αλλά για τις επόμενες ώρες.
Γενικά, η συννεφιά είναι βασικό γνώρισμα σχεδόν όλων των ημερών του έτος στην Ολλανδία. Χαρακτηρίζουν τον τρόπο ζωής και την καθημερινότητα των κατοίκων. Ένα αδιάβροχο και μια ομπρέλα είναι απαραίτητα.
Δημόσιες υπηρεσίες
Οι δημόσιες υπηρεσίες είναι πολύ καλά οργανωμένες στην Ολλανδία και ακόμα περισσότερο στη Γερμανία. Γενικά, σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες του Βορρά, το δημόσιο λειτουργεί ικανοποιητικότατα για τον πολίτη. Στην πράξη υπηρετεί και σέβεται τους πολίτες και παράλληλα τους βοηθάει σε ικανοποιητικό βαθμό να διεκπεραιώσουν τις υποχρεώσεις τους. Είναι αυστηρό στην τήρηση των κανόνων και των νόμων, οι διαδικασίες είναι διαφανείς και η διαφθορά είναι σπάνιο φαινόμενο. Ουσιαστικά, όσες φορές υπάρχει διαφθορά αυτή εμφανίζεται σε ανώτατα επίπεδα της διάρθρωσης του δημόσιου τομέα και όχι στα κατώτερα, στην άμεση σχέση δηλαδή με τον πολίτη.
Αυτό που εκλαμβάνει ο πολίτης αυτών των χωρών είναι αυτό που εύχεται χρόνια στην Ελλάδα να συμβεί με τον δημόσιο τομέα και δεν συμβαίνει. Το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι ο αριθμός των δημόσιων υπαλλήλων, εξάλλου η χώρα έχει αναλογικά από τους πιο λίγους δημοσίους υπαλλήλους στην Ευρώπη μετά την Ολλανδία και τη Γερμανία. Το πρόβλημα είναι η συμπεριφορά πολλών από αυτούς απέναντι στον πολίτη, η αποδοτικότητά, η οργάνωση, η αδιαφάνεια και το τελικό αποτέλεσμα που εκλαμβάνει ο πολίτης. Με βάση τις προσωπικές μου εμπειρίες στην συναναστροφή μου με τις ολλανδικές υπηρεσίες, έχω παρατηρήσει ότι ο δημόσιος υπάλληλος στην Ολλανδία θα σε υποδεχτεί σαν να ήταν ο υπάλληλος μιας τράπεζας και εσύ ένας μεγάλος καταθέτης της. Ακόμα, όμως, και αν δει ότι έχεις σημαντικές υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος, θα σε αντιμετωπίσει με σεβασμό.
Οι υπάλληλοι εμφανίζονται δραστήριοι, άνετοι, χαμογελαστοί ή τουλάχιστον όχι μουτρωμένοι, χωρίς φωνές ή διάθεση να μην σε εξυπηρετήσουν. Είναι αυτονόητο ότι θα σε εξυπηρετήσουν γιατί αυτή είναι η δουλειά τους και όλα είναι οργανωμένα. Θα σου δώσουν την απάντηση που ζητάς. Αν δεν μπορούν εκείνη τη στιγμή θα ορίσουν οι ίδιοι χρονικό περιθώριο για το πότε και οπωσδήποτε θα σου απαντήσουν.
Επίσης, παρατήρησα ότι ουρές δεν υπάρχουν. Δίνονται πάντα αριθμοί προτεραιότητας και περιμένεις καθιστός να δεις τον αριθμό σου στην οθόνη.
Γραφειοκρατία υπάρχει σε κάποιον βαθμό, αλλά πολλές δουλειές γίνονται πλέον και μέσω του Διαδικτύου. Όλοι οι πολίτες έχουν ένα ψηφιακό λογαριασμό (όνομα, κωδικός και email), το λεγόμενο DigID, για την επικοινωνία τους με το κράτος και τις εργασίες τους σε σχέση με αυτό. Η εφορία δηλώνεται ψηφιακά. Αιτήσεις σε οργανισμούς, για επιδόματα, στον ΟΑΕΔ, για πιστοποιητικά και πολλές άλλες εκκρεμότητες του πολίτη με το κράτος γίνονται πλέον ψηφιακά. Το κέρδος είναι ο χρόνος διεκπεραίωσης και ότι μπορείς να είσαι ανά πάσα στιγμή ενήμερος για την κατάσταση της αίτησης.
Αυτά τα βήματα βέβαια σιγά-σιγά γίνονται και στην Ελλάδα. Πολλές υπηρεσίες ήδη λειτουργούν σε αυτά τα πρότυπα, ωστόσο θα χρειαστεί αρκετός χρόνος το ελληνικό δημόσιο να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Οικογένεια.
Ως προς την εργασία ότι υπάρχει σεβασμός στις έγκυες γυναίκες. Πράγματι, θεωρείται λογικό κάποια στιγμή κάποια γυναίκα να λείψει από τη δουλειά της λόγω εγκυμοσύνης. Δεν υπάρχει η τριτοκοσμική πίεση που υπάρχει στην Ελλάδα. Συνήθως, η άδεια που δίνεται στις γυναίκες είναι τρεις μήνες. Προσωπικά, θεωρώ ότι είναι λίγος χρόνος.
Στην αναζήτησή μου παρατήρησα ότι η Ολλανδία είναι δύσκολη χώρα ως προς τους παιδικούς σταθμούς και τα επιδόματα σε σχέση με τη Γερμανία. Στη Γερμανία υπάρχει «υπουργείο οικογένειας». Το κράτος ενδιαφέρεται για την οικογένεια και εμμέσως στα παιδιά. Στην Ολλανδία, το κράτος εστιάζεται περισσότερο στα παιδιά και λιγότερο στους γονείς. Έτσι, πολλές ανέσεις και κρατικά βοηθήματα που απολαμβάνουν οι γονείς στη Γερμανία δεν υπάρχουν στην Ολλανδία. Δεν μετράει τόσο ότι έχεις να ανατρέψεις παιδιά, πρέπει να βρεις κάποιες λύσεις και να πληρώσεις για αυτές μόνος σου. Το πρώτο πράγμα που μου κέντρισε το ενδιαφέρον είναι ότι στην Ολλανδία το επίδομα για το παιδί είναι πολύ χαμηλό σε σχέση με τη Γερμανία. Δεν θυμάμαι το νούμερο, αλλά γνωρίζω ότι στη Γερμανία είναι γύρω στα 160 ευρώ ανά παιδί μηνιαίως μέχρι την ενηλικίωση, δηλαδή τα 18 χρόνια. Αν έχεις δύο παιδιά αυτό είναι συνήθως γύρω στα 350 ευρώ συνολικά ανά μήνα. Είναι καλό ποσό και βοηθάει πολύ. Στην Ολλανδία, όμως, αυτό είναι πολύ λιγότερο και ίσα-ίσα βοηθάει. Από την άλλη πλευρά, σε σχέση με την Ελλάδα, όλα τα επιδόματα και τα βοηθήματα είναι πολύ καλύτερα.
Αν έχεις ένα νήπιο, η Γερμανία βοηθάει περισσότερο τους γονείς. Τα περισσότερα παρέχονται από το κράτος. Η Ολλανδία απαιτεί να πληρώσεις αδρά για να το εντάξεις σε έναν παιδικό σταθμό ή για να βρεθεί κάποιος να το φροντίσει. Αυτό δεν μου άρεσε καθόλου, αλλά φαίνεται πως οι Ολλανδοί έτσι έχουν μάθει. Σε κάποιες μεγάλες εταιρείες υπάρχουν και παιδικοί σταθμοί. Εκεί, δεν γνωρίζω ακόμα τι συμβαίνει. Θέλει να το διερευνήσω περισσότερο.
Εκπαίδευση
Είναι τυχεροί οι Ολλανδοί μαθητές και φοιτητές σε αυτόν τον τομέα. Το σύστημα λειτουργεί καλά και τα παιδιά δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα μέχρι να βγουν στην αγορά εργασίας. Οι σπουδές είναι καλές και υπάρχει σημαντικός χρόνος πρακτικής άσκησης σε εταιρίες. Όλα αυτά, βέβαια, είναι ωραία για τους Ολλανδούς. Αν είσαι ξένος, τότε οι σπουδές και η στέγασή σου θα σου κοστίσουν πιο ακριβά. Αυτό που σιγά-σιγά αντιλαμβάνομαι είναι ότι οι Ολλανδοί έχουν μετατρέψει την τριτοβάθμια εκπαίδευση τους, και για να γίνω περισσότερο συγκεκριμένος τα μεταπτυχιακά διπλώματα, σε μια τεράστια επιχείρηση με βάση κυρίως το κέρδος. «Καπιταλιστική εκπαίδευση», είναι αυτό που έρχεται στο μυαλό.
Ένα άλλο πράγμα που μου κακοφαίνεται είναι ότι κάποιος που κάνει 4 χρόνια σπουδές και δεν μαθαίνει καλά μαθηματικά, μπορεί να λέγεται engineer. Τη κολλάνε παντού αυτήν τη λέξη. Υπάρχει μεγάλη εξειδίκευση, αλλά το πρόβλημα είναι ότι αυτή δεν εντοπίζεται σε μεταπτυχιακό επίπεδο, αλλά σε προπτυχιακό. Υποψιάζομαι ότι μετά από μερικά χρόνια τέτοια πτυχία είναι άχρηστα αν δεν υπάρχει ανταπόκριση από την αγορά. Όμως, δεν μπορώ ακόμα να πω περισσότερα, αφού δεν έχω μελετήσει παραπάνω το θέμα.
Αν κάποιος τελειώσει μια ελληνική σχολή και είναι καλός φοιτητής, σε επίπεδο επιστημονικής μόρφωσης και κατάρτισης δεν έχει να ζηλέψει πολλά σε σχέση με τους Ολλανδούς. Εκείνο που είναι κρίμα, είναι ότι ο Ολλανδός θα βρει εργασία στη δικιά του χώρα, ενώ ο Έλληνας δεν θα βρει και θα μαραζώσει.
Κοινωνικές σχέσεις
Ακούγεται διαρκώς η άποψη ότι μέσα στην κρίση που διέρχεται τη σύγχρονη Ελλάδα οι ανθρώπινες σχέσεις τείνουν να εκφυλιστούν και χάσουν την αξία τους. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και οι ολλανδικές κοινωνικές σχέσεις. Για να τις περιγράψω, θα τολμήσω να πω πως αυτές χαρακτηρίζονται από πεπερασμένο βάθος. Στην αρχή προχωράς καλά, αλλά μετά από ένα σημείο βρίσκεις βράχο.
Αυτό που έχω συνειδητοποιήσει μέχρι σήμερα, είναι ότι οι Ολλανδοί είναι περισσότερο εγωκεντρικοί άνθρωποι και νοιάζονται σχετικά λιγότερο για τον διπλανό τους σε σχέση με τους Έλληνες. Όχι όλοι, αλλά η πλειοψηφία. Γνωρίζω πως αυτή η θέση μου είναι παρακινδυνευμένη. Ωστόσο, πολλοί συμπατριώτες μου στην Ολλανδία μπορούν να ισχυριστούν το ίδιο. Μπορείς να κάνεις παρέα με έναν Ολλανδό, να γελάτε και οι δύο με τα αστεία σας, να ταιριάζετε στην παρέα. Μετά, όμως, από ένα σημείο δεν πας παραπέρα. Δεν υπάρχει βάθος, η σκαπάνη βρίσκει τσιμέντο! Οι Ολλανδοί μεταξύ τους το δέχονται, γιατί τους βολεύει. «Τα δικά μου, δικά μου και δικά σου δικά σου».
Θα πω ένα παράδειγμα για να γίνω κατανοητός. Έστω δύο Ολλανδοί που είναι πολύ καλοί φίλοι, στο μοντέλο των ολλανδικών σχέσεων. Έστω ότι ο Bert, λοιπόν, θέλει να επισκεφτεί τον Maarten στο σπίτι του. Ο Bert καλεί τον Maarten και του εκφράζει την επιθυμία του. Ο Maarten ελέγχει την ατζέντα του και κλείνουν το ραντεβού μερικές μέρες έως και μερικές εβδομάδες αργότερα. Ο αυθορμητισμός είναι χαμένος κάπου στον δρόμο. Είναι σαν επαγγελματικό ραντεβού. Θα έρθει λοιπόν η μέρα όπου ο Bert θα επισκεφτεί τον Maarten στο σπίτι για να τον δει μαζί με την οικογένειά του. Θα μιλήσουν και θα πουν τα δικά τους. Κάποια στιγμή ο Maarten θα ενημερωθεί από τη γυναίκα του ότι είναι η ώρα του φαγητού. Θα πλησιάσει, λοιπόν, τον καλύτερό του φίλο και θα του ζητήσει να αποχωρήσει από σπίτι γιατί «είναι η ώρα του φαγητού».
Για τους Ολλανδούς, όπως ανέφερα ήδη, αυτό είναι φυσιολογικό και δεν υπάρχει καμιά παρεξήγηση ή πρόβλημα. Για τα δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και της μεσογειακής διατροφής, αυτό δεν χαρακτηρίζεται ως φιλία, αλλά ως επιφανειακή σχέση. Είναι αδιανόητο κάποιος φίλος να σε έχει επισκεφτεί και να μην του προτείνεις έστω να καθίσει μαζί σου στο τραπέζι να φάτε με την οικογένειά σου.
Αυτό το μοντέλο ισχύει και για άλλες εκφάνσεις της καθημερινής ζωής. Έμεινες στον δρόμο και θέλεις φιλοξενία; Ο Ολλανδός φίλος μπορεί μετά από διαπραγμάτευση να σου δανείσει ένα ποσό για να πας σε ξενοδοχείο. Σπίτι του όμως να σε βάλει, δεν σε βάζει που να χτυπιέσαι και να παίζεις αρχαία ελληνική τραγωδία.
Οι περισσότεροι Ολλανδοί είναι καλοί για παρέα, αλλά στο θέμα της φιλίας υπάρχει διάσταση πολιτισμών. Δεν είναι κάτι κακό, απλώς συμβαίνει. Αν το γνωρίζεις, το δέχεσαι και προχωράς, χωρίς να παρεξηγήσεις κανέναν.
Τέλος, ακόμα και το σύστημα ως σύστημα, παρόλο που έχει κοινωνικές υπηρεσίες, κατ’ ουσία βασίζεται στον καπιταλισμό και την υψηλή κατανάλωση. Είναι μια καλά οργανωμένη μηχανή. Όσο το κράτος μπορεί να έχει τις εισφορές σου από τους φόρους, όλα είναι καλά. Αν είσαι στον δρόμο ή πέσεις χαμηλά, θα σε βοηθήσει αλλά κυρίως με σκοπό να φτάσεις στο επίπεδο να το πληρώνεις, και όχι κυρίως για ανθρωπιστικούς λόγους.
Όλα τα παραπάνω είναι προσωπική μου άποψη και ο αναγνώστης οφείλει να διατηρήσει τις επιφυλάξεις του και να διαμορφώσει την δική του άποψη σύμφωνα με τις δικές του εμπειρίες. Απλώς, αναφέρονται για να μη βρεθεί κανείς προ εκπλήξεων.
Ανακύκλωση
Στη Γερμανία υπάρχει πανίσχυρη ανακύκλωση και το κράτος σε «αναγκάζει» να ανακυκλώνεις. Χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μπαταρίες, ηλεκτρονικές συσκευές περνούν στην ανακύκλωση. Ο πολίτης πληρώνει φόρο για την ποσότητα των σκουπιδιών που «παράγει», οπότε αναγκάζεται να ανακυκλώνει. Στην Ολλανδία, ο νόμος δεν είναι τόσο αυστηρός. Και εδώ βέβαια υπάρχει ο βασικός φόρος για τα σκουπίδια, ο οποίος ποικίλει ανά δήμο και πληρώνεται μια φορά τον χρόνο. Αλλά δεν υπάρχει έλεγχος για την ποσότητα των σκουπιδιών, ούτε τι πετιέται στα σκουπίδια. Επίσης, με λυπεί το γεγονός ότι δεν έχω δει ακόμα σημεία αποκομιδής ανακυκλώσιμου πλαστικού, παρά μόνο σε κάτι σταθμούς τρένων.
Αυτοκίνητο
Το να αγοράσεις αυτοκίνητο στην Ολλανδία είναι πιο φθηνό σε σχέση με την Ελλάδα, αλλά η συντήρησή του, ο φόρος, η ασφάλιση και η τιμή των καυσίμων μπορούν να εκτινάξουν την τιμή στα ύψη. Πετρέλαιο συμφέρει πραγματικά όταν κάποιος θα κάνει πάνω από 25 χιλιάδες χιλιόμετρα τον χρόνο, αλλιώς προτιμότερη είναι η βενζίνη που έχει φθηνότερο φόρο. Αν έχετε ήδη αυτοκίνητο και ενδιαφέρεστε να το φέρετε στην Ολλανδία, μπορείτε να τηλεφωνήσετε στο rdw.nl (http://www.rdw.nl/nl/voertuigeigenaar/international_visitor/) και να ζητήσετε πληροφορίες. Θα σας τις δώσουν σχετικά σύντομα. Γενικά, όμως, τα βασικά έξοδα ενός αυτοκινήτου είναι πολύ πιο ακριβά από την Ελλάδα.
Ως προς το ποδήλατο, είναι πραγματικά ένας παράδεισος η Ολλανδία. Με το πλούσιο δίκτυο ποδηλατόδρομων, την έλλειψη μεγάλων λόφων και την ποδηλατική τους ιδιοσυγκρασία, είναι άλλος τρόπος ζωής. Αυτό είναι κάτι που αγαπώ και δεν μπορώ να το βρω στην Ελλάδα.
Έλληνες μετανάστες. Θέλουμε να επιστρέψουμε στην Ελλάδα, αλλά που να πάμε;
Ένα πράγμα που μου κάνει εντύπωση, είναι πώς σχεδόν όλοι οι μετανάστες αγαπούν την Ελλάδα και θα ήθελαν να επιστρέψουν αν τα πράγματα άλλαζαν προς το καλύτερο. Μιλούν με πικρία και αγανάκτηση για τον κατήφορο που έχει πάρει η χώρα μας σε πολλούς τομείς και είναι βαθύτατα προβληματισμένοι. Πολλοί από αυτούς επιχείρησαν κάποια στιγμή στο παρελθόν να επαναπατριστούν και να δημιουργήσουν μια δουλειά με κόπο και μεράκι. Δεν τα κατάφεραν, γιατί αρνήθηκαν να πιστέψουν ότι το ελληνικό κράτος είναι διεφθαρμένο και δεν ενδιαφέρεται για πρόοδο και προκοπή. Ενώ στην Ολλανδία γίνονται συνέχεια βήματα για να βοηθηθούν οι νέοι επιχειρηματίες, στην Ελλάδα γίνονται ακριβώς τα αντίθετα βήματα. Και η εντύπωση που δίνει η χώρα είναι ότι έτσι και θελήσεις να βάλεις ένα κεφάλαιο για να επενδύσεις σε αυτήν, αυτή θα σου πάει κόντρα, θα σου αδειάσει τις τσέπες, θα σε ταλαιπωρήσει, θα σου τσαλαπατήσει το ηθικό και την ψυχή και μετά θα πετάξει ρακένδυτο και μισοπεθαμένο στον δρόμο. «Βρωμιά και δυσωδία» είναι οι λέξεις που χρησιμοποιούν για να χαρακτηρίσουν το ελληνικό σύστημα με το πελατειακό του σύστημα, τη διαφθορά και την ατιμωρησία. «Πώς να επενδύσει κάποιος σε σκάρτο άλογο;», παρατήρησε ένας καλός φίλος τις προάλλες.
Και έτσι οι μετανάστες, αν και θα ήθελαν να επέστρεφαν στην χώρα τους και να επενδύσουν σε κεφάλαιο και εργασία, παραμένουν στην Ολλανδία, τη Γερμανία και άλλες χώρες. «Από μακριά και αγαπημένοι», σαν ένα άπιαστο όνειρο φαντάζει η Ελλάδα για αυτούς.
Πριν την αναβίωση μιας δεύτερης εξόδου του Μεσολογγίου
Στην ιστοσελίδα του τηλεοπτικού σταθμού ALPHA είδα τις προάλλες να προβάλλονται δηλώσεις συμμετοχής για μια νέα εκπομπή. Το όνομά της είναι «Αντίο Ελλάδα». Η περιγραφή έχει ως εξής:
Αναζητάς μια νέα ζωή, στο εξωτερικό, μια νέα ευκαιρία σε μια ξένη χώρα; Είσαι έτοιμος να ξεκινήσεις μια νέα ζωή στο εξωτερικό; Έχεις πάρει ήδη την απόφαση να μετακομίσεις στη χώρα των ονείρων σου; Ψάχνεις για μια νέα δουλειά, νέους φίλους και συναδέλφους, την μεγάλη περιπέτεια σε ένα νέο περιβάλλον; Είσαι έτοιμος για μια νέα πρόκληση μακριά από το σπίτι σου; Συμπληρώστε όλα τα παρακάτω πεδία για να δηλώσετε συμμετοχή στη νέα εκπομπή “ΑΝΤΙΟ ΕΛΛΑΔΑ”.
Τολμώ να ισχυριστώ ότι αυτή η εκμετάλλευση της απελπισίας και της αναζήτησης ελπίδας είναι το αποκορύφωμα της απόλυτης κατάντιας για την εποχή μας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τουλάχιστον ο τίτλος είναι προσβλητικός για οποιονδήποτε Έλληνα που βιώνει τον Γολγοθά του στη σύγχρονη Ελλάδα της ανεργίας και της ανέχειας.
Θα έλεγα ότι αν θέλουμε να προοδεύσουμε ως λαός και άνθρωποι, θα πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε τη γλώσσα μας, και τη χώρα μας. Ακριβώς αυτό κάνουν οι λαοί που προοδεύουν. Και ο καθένας μας με τον δικό του τρόπο, όχι μόνο να μην την εγκαταλείπει, αλλά να αρχίσει πραγματικά να τη μαθαίνει. Γιατί στην πραγματικότητα, κανείς μας δεν γνωρίζει σε βάθος πόσο καλή χώρα έχουμε. Αν το γνωρίζαμε, έστω και λίγο, τότε θα μεγαλουργούσαμε και θα προχωρούσαμε. Η διάλυση, η αποδόμηση και η σήψη των κοινωνικών ιστών και δομών και της ελληνικής πολιτείας ξεκινούν από την άρνησή μας να συμμετάσχουμε ως πολίτες στο κοινό καλό. Καθόλου συλλογικότητα και έντονος ατομικισμός.
Όπως έχω φύγει και εγώ, έτσι και ένας σωρός φίλοι θέλουν να φύγουν από την Ελλάδα. Μου έχουν στείλει πάρα πολλά email. Πολλά τα έχω απαντήσει και έχω κιόλας βοηθήσει έμπρακτα, σε κάποια άλλα όμως δεν πρόλαβα να δώσω κάποιες απαντήσεις. Ο χρόνος μου είναι μικρός και δεν προλαβαίνω να τρέξω για όλους και για όλα. Για αυτόν τον λόγο έχω ζητήσει εδώ και μήνες, όποιος έχει απορίες να απευθύνεται στο www.mofeu.eu. Αν διαβάσει κάποιος το φόρουμ θα δει ότι οι περισσότερές απαντήσεις στα ερωτήματά του υπάρχουν εκεί. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποια ερωτήματα στα οποία δεν έχω απάντηση, και για να τη δώσω αυτήν την απάντηση με σιγουριά, χωρίς να πάρω στον λαιμό μου ή να αδικήσω εκείνον που με ρωτάει, θα πρέπει να αφιερώσω μέρες ολόκληρες ερευνώντας, ρωτώντας και ταξιδεύοντας.
Θα παρακαλούσα, λοιπόν, όλους τους νέους φίλους που αναζητούν πληροφορίες να μην μου στέλνουν απευθείας email, αλλά να γραφτούν στο www.mofeu.eu και να εκφράσουν εκεί την απορία τους. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται η πιθανότητα να υπάρχει μια άμεση απάντηση στα ερωτήματά τους. Αγαπητοί Ντίνε, Ελπίδα, Γιάννη, Κατερίνα, Παναγιώτη, Αλέξανδρε, Χρήστο, Αποστόλη, Βαγγέλη, Παύλε, Αντώνη, Κώστα, Σοφία, Κωνσταντίνε, Γιούλη, Δημήτρη, Δανάη, Θανάση, Θόδωρε, Βασίλη, Μαρία, Στέλλιο, Κάλλι, Πάνο, Νίκο, Στέλλα και όλοι οι άλλοι φίλοι που δεν έχετε ακούσει από μένα, να με συμπαθάτε που δεν σαν έχω απαντήσει ακόμα. Θα σας παρακαλούσα να μπείτε στο www.mofeu.eu και συγκεκριμένα σε αυτήν τη σελίδα και να διατυπώσετε μέσω του φόρουμ τις απορίες σας. Επίσης, εκεί υπάρχει ήδη ένας σωρός απαντήσεις στα ερωτήματά σας. Ψάξτε, διαβάστε, μελετήστε, ρωτήστε και όλα θα πάνε καλά. Επίσης, διαβάστε και το παρακάτω πολύ κατατοπιστικό άρθρο.
Στους φίλους που σκέφτονται να αφήσουν την Ελλάδα, θα συνιστούσα να το σκεφτούν καλά όταν λένε ότι θέλουν να φύγουν από τη χώρα και όταν πάρουν την απόφαση να έχουν πλήρη επίγνωση τι θέλουν να κάνουν. Δεν είναι τόσο απλό. Έχει κόστος αυτή η μετακίνηση και αυτό δεν φαίνεται στην αρχή. Πέρα από την ταλαιπωρία, τη φυσική κόπωση και το τρέξιμο, υπάρχει και το ψυχικό κόστος. Γιατί όλα έχουν το κόστος τους, κάτι παίρνεις αλλά και κάτι πρέπει να δώσεις. Είναι ένας συμβιβασμός η μετανάστευση, ένα ρούχο που πολλές φορές δεν σου πηγαίνει και θέλει δουλειά για να ραφτεί σωστά.
Εγκαταλείπεις την οικογένειά σου και τα αγαπημένα σου πρόσωπα και χαράζεις μια άλλη πορεία. Για περιπέτεια ή για μια εμπειρία είναι εντάξει, αλλά για να μείνεις δέκα, είκοσι ή τριάντα χρόνια είναι μεγάλη απόφαση. Σίγουρα η πρώτη εντύπωση της νέας χώρας και η σύγκρισή της με την παλιά είναι ένας περίφημος λωτός για να ξεχάσεις, αλλά με τον καιρό οι προκλήσεις ξεπροβάλουν σαν τα μανιτάρια και εκεί φαίνεται πως τα πράγματα δεν είναι τελικά και τόσο ρόδινα.
Ήδη ανάφερα τη δυσκολία να βρει κάποιος στέγη και εργασία. Υπάρχουν, όμως, και άλλα πράγματα τα οποία θέλουν σκληρή προσαρμογή. Η γλώσσα είναι σημαντική. Τα λίγα μαγαζιά και οι τόποι διασκέδασης. Ο άστατος καιρός με τη μεγάλη βροχόπτωση, το κρύο και τη μικρή ηλιοφάνεια. Ο διάχυτος καπιταλισμός, παντού σε όλες τις εμφάσεις της ζωής. Οι επιφανειακές φιλίες και κοινωνικές σχέσεις. Η Ολλανδία, όπως και όλες οι χώρες είναι μια λύση, αλλά όλοι μας πρέπει να ξεχωρίσουμε την επιλογή στη λύση ανάγκης από την επιλογή λόγω επιθυμίας. Στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι κυρίως η ανάγκη που σε αναγκάζει να φύγεις και τελικά σε ετεροπροσδιορίζει. Δεν μπορείς να μείνεις πίσω σε μια καμένη γη και επιλέγεις να ζήσεις κάπου που είναι καλύτερα. Είναι όμως αυτό και το βέλτιστο, το ιδανικό για σένα; Γεγονός είναι πάντως ότι το να φύγει κάποιος από την Ελλάδα κυρίως από αγανάκτηση και αντίδραση μακροπρόθεσμα δεν βοηθάει.
Αν και υπάρχουν πολλοί φίλοι που και αυτοί σκέφτομαι να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, συνάντησα άλλους πολλούς που δεν θέλουν να φύγουν και μου προξένησαν εντύπωση και θαυμασμό. Αν και δεν έχουν στον ήλιο μοίρα ή κάποια περιουσία, αυτή τους η στάση μπορεί να συνοψιστεί στη φράση «Εδώ θα μείνουμε να παλέψουμε και ότι βγει!». Είναι κρίμα αυτοί οι άνθρωποι να μείνουν μόνοι τους.
Αν κάποιος δεν έχει υποχρεώσεις, μπορεί να δοκιμάσει την τύχη του στην Ολλανδία. Αν έχει ένα πολύ καλό πτυχίο, ειδικά στον τομέα της πληροφορικής, του management ή των οικονομικών, αξίζει να προσπαθήσει. Το ίδιο και αυτοί που το λέει η καρδιά τους, που θα μετανάστευαν ακόμα και αν η Ελλάδα ήταν σε καλή κατάσταση. Για αυτούς που θέλουν απλώς να «ξεχειμωνιάσουν» τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα και θέλει καλή προετοιμασία και σίγουρα βήματα.
agapite file egw eimoun den haag trabeiksa t pandeina kai akoma xeirotera apo pines mexri astegos na ne kaala t hostel!!!! tha eithela omwws na sou rwtisw epidei akoma aporw kai d katalaba mporoume h den mporoume na nikoisoume diefthinsei? oloi afto mou legane den t ekana pote giati argotera brika spiti 300 euro alla efyga ellada bebiasmena kai twra tah gyrisw pisw den fobame tin ollandia twra kserw alla afto d t katalaba telika an ginete episeis na mou peis an theleis ti einai t klima twra apo doulies egw teliak eixa brei douleia s ergostaseio k doulepsa 6 mines alla den m eixe dilwsei pouthena t mono pou kserw htan oti pleirwnomoun ao tourkiko grafeio ebresews t eixa parei t douleia t skata eixe ginei eixa sinmboleo kai d t eiksera? mpaaaa! kai parepiptontos epoiodoma anergias dikaioute pleon mono opoios exei ollandiki ypikowtita. perimeno apantisei parakalo sto mpampou95@windowslive.com efxaristo poli kai efxome t kalitera
Φιλε μου μπραβο για τον χρονο σου που εκατσες και εδωσες τοσες πληροφοριες. Ειμαι 33 ετων chef, και σε μια εβδομαδα φευγω για Χαγη (Voorbourg) και ειχα ηδη εδω και αρκετες μερες λιωσει το ιντερνετ για πληροφοριες. Πηγαινω για δουλεια να στησω και να δουλεψω ενα εστιατοριο και τα mail με τον εστιατορα πανε κι ερχονται. Σημερα που διαβασα αυτο το ε-ξ-ε-ρ-α-ι-τ-ι-κ-ο αρθρο σου επαληθευσα οτι πληροφορια εχω μαζεψει μεχρι σημερα. Η μαλλον κατα καποιο τροπο την διασταυρωσα. Το μονο που εχω ακομα ως απορια σε αυτα που εγραψες και διαβασα ειναι με τα σπιτια. Εννοεις συγκεκριμενες πολεις η ολη την Ολλανδια; Γιατι εγω στη Χαγη βρηκα απο το ιντερνετ παμπολα διαμερισματα σε διαφορες τιμες (απο 750 εως 1450 ευρω τα 60μ βεβαια) αλλα υπαρχει -θελω να πω- διαθεσιμοτητα. Αρκει να δει ο Ολλανδος βεβαιωση μισθοδοσιας (με 3 που μιλησα μεσω mail). Τελοςπαντων, και παλι να'σαι παντα καλα φιλε εγραψες ενα πολυ σημαντικο αρθρο και προσωπικα σε ευχαριστω πολυ. Καλα να σαι παντα. Ηλιας.
ΚΑΛΗΜΕΡΑ.ΑΓΑΠΗΤΕ ΦΙΛΕ ΤΑ ΘΕΡΜΑ ΜΟΥ ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΣΟΥ. ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑΕΙΝΑΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΤΣΙ. ΔΕΝ ΥΠΕΡΒΑΛΕΙΣ ΟΥΤΕ ΚΑΤΑ 1%. ΕΙΜΑΙ 50 ΧΡΟΝΩΝ. ΠΑΝΤΡΕΜΕΝΟΣ ΜΕ ΟΛΛΑΝΔΕΑ. ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΓΥΡΩ ΣΤΑ 20. ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ,ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΑ 2 ΦΟΡΕΣ ΝΑ ΖΗΣΩ ΕΞΩ. ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ 87 ΠΟΥ ΕΖΗΣΑ 2 ΧΡΟΝΙΑ. ΚΑΙ ΤΟ 2000 ΑΛΛΑ 2 ΧΡΟΝΙΑ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΩ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΤΡΕΜΩ ΣΤΗΝ ΙΔΕΑ ΑΝ ΚΑΙ ΜΙΛΑΩ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΕΤΡΙΑ,ΟΤΙ ΙΣΩΣ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΝΑ ΞΑΝΑΠΡΟΣΠΑΘΗΣΩ ΓΙΑ ΤΡΙΤΗ ΦΟΡΑ. ΕΚΕΙ ΕΚΑΝΑ ΠΑΝΤΑ ΔΟΥΛΕΙΕΣ ΥΠΟΔΕΕΣΤΕΡΕΣ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΕΚΑΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΑΛΛΑ ΠΛΗΡΩΝΟΜΟΥΝ ΚΑΛΥΤΕΡΑ. ΒΕΒΑΙΑ ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΕ ''ΒΓΑΛΟΥΝ'' ΑΠΟ ΤΟ ΧΡΥΣΟ ΚΛΟΥΒΙ. ΑΠΟ ΤΟΤΕ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΣΑ ΤΗΝ ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΕΙΜΑΙ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΤΡΑΒΕΣΤΙ. ΟΤΑΝ ΕΡΧΟΜΑΙ ΕΔΩ ΑΝΑΠΟΛΩ ΤΗΝ ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΟΣΗ ΤΗΣ. ΟΤΑΝ ΕΙΜΑΙ ΕΚΕΙ ΛΥΣΣΑΩ ΓΙΑ ΤΑ ΧΟΜΠΙ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΜΟΥ. ΔΥΣΤΗΧΩΣ Η ΚΡΙΣΗ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΦΟΡΑ ΜΕ ΠΡΟΒΛΙΜΑΤΙΖΕΙ ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΑ. ΤΟ ΜΑΓΑΖΙ 1 ΧΡΟΝΟ ΤΩΡΑ ΠΑΡΑΠΑΙΕΙ,ΚΑΙ ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΚΑΙ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΑΝ ΘΑ ΑΝΤΕΞΟΥΜΕ ΕΔΩ ΠΙΑ. ΕΥΤΥΧΩΣ ΕΚΕΙ ΜΕ ΒΟΗΘΟΥΣΑΝ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΠΕΘΕΡΙΚΑ ΜΟΥ ΤΟ ΠΡΩΤΟ 3ΜΗΝΟ ΕΩΣ ΟΤΟΥ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΘΟΥΜΕ. ΟΤΑΝ ΑΥΤΟ ΕΡΧΟΤΑΝ ΗΘΕΛΑ ΣΑΝ ΤΡΕΛΛΟΣ ΝΑ ΓΥΡΙΣΩ. ΤΩΡΑ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΑΠΕΒΙΩΣΑΝ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΓΛΩΣΣΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥ ΤΙ ΜΕΛΛΟΝ ΘΑ ΕΧΟΥΝ ΕΔΩ; ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΕΞΩ ΚΑΤΑ 40% ΘΑ ΕΧΟΥΝ ΜΙΑ ΠΙΟ ΣΤΑΘΕΡΗ ΖΩΗ. Η ΚΟΡΗ ΠΟΥ ΘΥΜΑΤΑΙ ΠΩΣ ΗΤΑΝ ΟΥΤΕ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΙ. ΔΕΝ ΑΝΤΕΧΕΙ ΤΗΝ ''ΓΡΑΜΜΗ'' ΚΑΙ ΤΗΝ ΨΥΧΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ. Ο ΓΙΟΣ ΨΗΝΕΤΑΙ. ΤΕΛΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΚΙ ΑΠΟ ΜΕΝΑ ΜΙΑ ΜΟΝΟΝ ΣΥΜΒΟΥΛΗ. ΠΟΤΕ!!!!! ΜΗΝ ΤΟΛΜΗΣΕΤΕ ΝΑ ΔΟΥΛΕΨΕΤΕ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΑ. ΜΟΝΟΝ ΓΙΑ ΟΛΛΑΝΔΟ.. ΑΚΗΣ
Εξαιρετικό άρθρο. Εξαιρετικό. Και για όσους φεύγουν και για όσους μένουν. Εγώ έφυγα πριν πολλά χρόνια, και είχα βρει δουλειά πριν φύγω, άρα δεν έχω εμπειρία αναζήτησης/ανεργίας, αλλά κατά τα λοιπά δε διαφωνώ σε τίποτα απ'όσα λες.
Δηλ. έφυγες από Ελλάδα για ~1.200€? Λίγα δεν είναι?
Καλησπέρα από Κρήτη,σχετική αναδημοσίευση εδώ: http://manosbee.blogspot.com/2010/10/3000.html
Για οτιδήποτε σχετικό πάντα στην διάθεση σου.
Χαιρετούμε όλους τους Ελληνες της Ολλανδίας!